Kategoria szczególna
Skrótem:
Loty w kategorii szczególnej to takie, które nie mieszczą się w ograniczeniach kategorii otwartej. W kategorii szczególnej można latać wyżej niż 120 m i dalej niż sięga wzrok, ale wymaga to zezwoleń i biurokracji. Opracowano kilka scenariuszów krajowych (NSTS) i posiadając odpowiednie uprawnienia, można znacznie powiększyć w porównaniu z kategorią otwartą zakres możliwości wykorzystania, zwłaszcza cięższych dronów. Najbardziej popularny scenariusz to NSTS-01 dla wszystkich dronów do 4 kg w lotach VLOS oraz NSTS-05 dla wszystkich dronów do 4 kg w lotach BVLOS. Warunki i szczegóły poniżej:
Kategoria szczególna lotów otwiera wiele możliwości niedostępnych w kategorii otwartej. Rosną zarazem wymagania i obowiązki zarówno dla operatora jak i dla pilota. Poniżej omówię najczęściej wykonywane w Polsce loty w kategorii szczególnej, czyli loty po złożeniu przez operatora oświadczenia o operacji zgodnej ze scenariuszem standardowym.
Scenariusze standardowe.
Kategoria szczególna obejmuje operacje, które stwarzają znacznie większe ryzyko dla innych statków powietrznych jak i dla ludzi, ich mienia oraz środowiska na ziemi niż loty w kategorii otwartej. W końcu kategoria ta dopuszcza loty powyżej 120 m, loty poza zasięgiem wzroku (BVLOS) oraz dronami o dowolnej masie i wymiarach.
Dlatego też rolą operatora jest określenie ryzyka, jakie będzie niosła planowana przez niego operacja, a także przedstawienie Urzędowi Lotnictwa Cywilnego (ULC) niezbędnej dokumentacji, że operator ma przygotowane niezbędne procedury, sprawny sprzęt oraz wyszkolony personel. Wiąże się to z wielostronicowymi dokumentami, obliczeniami ryzyka i udowadnianiem, że się wie, co robi. Na szczęście została zrobiona furtka w przepisach w postaci wprowadzenia scenariuszy standardowych.
Ryzyko scenariusza standardowego zostało już policzone, w związku z tym jeśli mieścimy się w założeniach takiego scenariusza, to nie musimy składać wspomnianej dokumentacji do ULC, a urząd wymaga jedynie złożenia oświadczenia przez operatora, że jego operacje będą wykonywane według założeń i ograniczeń danego scenariusza.
Przepisy unijnego rozporządzenia nr 2019/947 określiły dwa standardowe scenariusze (STS) oznaczone numerami STS-01 i STS-02. Ponieważ oba te scenariusze wymagają dronów z nadanymi klasami (póki co klasy mają się pojawić od 1.01.2023 roku), wprowadzenie tych scenariuszy odroczono aż do 3.12.2023 roku. Dozwolona natomiast, żeby każdy kraj w tym czasie wprowadził własne scenariusze, czyli krajowe scenariusze standardowe (NSTS). Można składać oświadczenia w ich sprawie do 2.12.2023 roku, a zachowują ważność do 2.12.2025 roku.
ULC opracował 9 krajowych scenariuszów, oznaczając je kolejnymi numerami od NSTS-01 do NSTS-09.
NSTS-01
Krajowy scenariusz standardowy dla operacji w zasięgu wzroku lub z widokiem pierwszej osoby FPV.
Typ drona i masa: każdy rodzaj drona nieposiadającego klas do 4 kg. Oznakowanie numerem operatora, światło migające zielone do lotów 30 min po zmroku i do 30 min przed wschodem słońca.
Rodzaj operacji: tylko VLOS. Dowolna ilość obserwatorów, którzy nie muszą znajdować się obok pilota pod warunkiem dwukierunkowej łączności. Dozwolona utrata przez pilota kontaktu wzrokowego w czasie kontroli parametrów lotu (dane telemetryczne na ekranie).
Ładunek: dron nie może przenosić materiałów niebezpiecznych.
Dopuszczalna wysokość: 120 m od najbliższego punktu powierzchni Ziemi. Wyjątki: ominięcie przeszkody wyższej niż 105 m do 15 m nad przeszkodą w odległości 50 m od przeszkody bez konieczności pytania o zgodę zarządzającego.
Wymagane szkolenie: 12 h teorii i 4 h praktyki. Egzamin teoretyczny 80 pytań.
Dopuszczalne loty FPV do wysokości 50 m AGL i w odległości 500 m od pilota.
Ograniczenia względem ludzi: ograniczać do minimum przelot nad osobami postronnymi oraz unikanie lotów nad zgromadzeniami.
Ograniczenia przestrzeni: takie same jak dla kat. otwartej (loty tylko za zgodą nad portami morskimi, elektrowniami, ujęciami wody, oczyszczalniami, jednostkami wojskowymi oraz poligonami). Zachowanie szczególnej ostrożności w przypadku lotów wykonywanych nad rurociągami paliwowymi, liniami energetycznymi i liniami telekomunikacyjnymi, zaporami wodnymi, śluzami oraz innymi urządzeniami znajdującymi się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne.
Operator musi posiadać instrukcję operacyjną, ale w znacznie ograniczonej wersji niż w innych scenariuszach.
Pilot ma obowiązek nosić kamizelkę ostrzegawczą podczas wykonywania czynności lotniczych.
NSTS-02 / NSTS-03 / NSTS-04
Krajowe Scenariusze Standardowe dla lotów w zasięgu wzroku dla ciężkich wielowirnikowców (02), stałopłatów (30 i helikopterów (4).
Typ drona i masa: wielowirnikowce MR (02), samoloty A w tym także stałopłaty pionowego startu VTOL (03) i helikoptery H (04) nieposiadające klas do 25 kg. Oznakowanie numerem operatora, światło migające zielone do lotów 30 min po zmroku i do 30 min przed wschodem słońca.
Rodzaj operacji: tylko VLOS. Dowolna ilość obserwatorów, którzy nie muszą znajdować się obok pilota pod warunkiem dwukierunkowej łączności. Dozwolona utrata przez pilota kontaktu wzrokowego w czasie kontroli parametrów lotu (dane telemetryczne na ekranie).
Ładunek: dron nie może przenosić materiałów niebezpiecznych.
Dopuszczalna wysokość: 120 m od najbliższego punktu powierzchni Ziemi. Wyjątki: ominięcie przeszkody wyższej niż 105 m do 15 m nad przeszkodą w odległości 50 m od przeszkody bez konieczności pytania o zgodę zarządzającego.
Wymagane szkolenie: 12 h teorii i 8 h praktyki. Egzamin teoretyczny 80 pytań.
Ograniczenia względem ludzi: ograniczać do minimum przelot nad osobami postronnymi oraz unikanie lotów nad zgromadzeniami.
Ograniczenia przestrzeni: takie same jak dla kat. otwartej (loty tylko za zgodą nad portami morskimi, elektrowniami, ujęciami wody, oczyszczalniami, jednostkami wojskowymi oraz poligonami). Zachowanie szczególnej ostrożności w przypadku lotów wykonywanych nad rurociągami paliwowymi, liniami energetycznymi i liniami telekomunikacyjnymi, zaporami wodnymi, śluzami oraz innymi urządzeniami znajdującymi się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne.
Operator musi sporządzić pełną instrukcję operacyjną (taką, jaka jest wymagana do operacji STS).
Pilot ma obowiązek nosić kamizelkę ostrzegawczą podczas wykonywania czynności lotniczych.
NSTS-05
Krajowy Scenariusz Standardowy dla lotów poza zasięgiem wzroku BVLOS.
Typ drona i masa: każdy rodzaj drona nieposiadającego klas do 4 kg. Oznakowanie numerem operatora, światło migające zielone do lotów 30 min po zmroku i do 30 min przed wschodem słońca, dodatkowy lokalizator GNSS zasilany niezależnie, podający pilotowy lokalizację drona. System powinien pokazywać pilotowi tor lotu, prędkość, wysokość, stan baterii oraz moc sygnału sterowania.
Rodzaj operacji: VLOS lub BVLOS na odległość do 2 km. Podczas BVLOS pilot może być wspierany przez obserwatorów.
Ładunek: dron nie może przenosić materiałów niebezpiecznych.
Dopuszczalna wysokość: 120 m od najbliższego punktu powierzchni Ziemi. Wyjątki: ominięcie przeszkody wyższej niż 105 m do 15 m nad przeszkodą w odległości 50 m od przeszkody bez konieczności pytania o zgodę zarządzającego.
Wymagane szkolenie: 16 h teorii i 9 h praktyki. Egzamin teoretyczny 80 pytań.
Ograniczenia względem ludzi: unikać lotów nad osobami postronnymi oraz zakaz lotów nad zgromadzeniami.
Ograniczenia przestrzeni: tylko poza gęstą zabudową, a nad pojedynczymi zabudowaniami ograniczony do minimum. Ponadto takie same jak dla kat. otwartej (loty tylko za zgodą nad portami morskimi, elektrowniami, ujęciami wody, oczyszczalniami, jednostkami wojskowymi oraz poligonami). Zachowanie szczególnej ostrożności w przypadku lotów wykonywanych nad rurociągami paliwowymi, liniami energetycznymi i liniami telekomunikacyjnymi, zaporami wodnymi, śluzami oraz innymi urządzeniami znajdującymi się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne.
Operator musi sporządzić pełną instrukcję operacyjną (taką, jaka jest wymagana do operacji STS).
Pilot ma obowiązek nosić kamizelkę ostrzegawczą podczas wykonywania czynności lotniczych.
NSTS-06 / NSTS-07 / NSTS-08
Krajowe Scenariusze Standardowe dla lotów poza zasięgiem wzroku BVLOS dla wielowirnikowców (06), stałopłatów (07) oraz helikopterów (08).
Typ drona i masa: wielowirnikowce MR (06), samoloty A, w tym także stałopłaty pionowego startu VTOL (07) i helikoptery H (08) nieposiadające klas do 25 kg. Oznakowanie numerem operatora, światło migające zielone do lotów 30 min po zmroku i do 30 min przed wschodem słońca, dodatkowy lokalizator GNSS zasilany niezależnie, podający pilotowy lokalizację drona. System powinien pokazywać pilotowi tor lotu, prędkość, wysokość, stan baterii oraz moc sygnału sterowania.
Rodzaj operacji: VLOS lub BVLOS na odległość do 2 km. Podczas BVLOS pilot może być wspierany przez obserwatorów.
Ładunek: dron nie może przenosić materiałów niebezpiecznych.
Dopuszczalna wysokość: 120 m od najbliższego punktu powierzchni Ziemi. Wyjątki: ominięcie przeszkody wyższej niż 105 m do 15 m nad przeszkodą w odległości 50 m od przeszkody bez konieczności pytania o zgodę zarządzającego.
Wymagane szkolenie: 16 h teorii i 11 h praktyki. Egzamin teoretyczny 80 pytań.
Ograniczenia względem ludzi: unikać lotów nad osobami postronnymi oraz zakaz lotów nad zgromadzeniami.
Ograniczenia przestrzeni: tylko poza gęstą zabudową, a nad pojedynczymi zabudowaniami ograniczony do minimum. Ponadto takie same jak dla kat. otwartej (loty tylko za zgodą nad portami morskimi, elektrowniami, ujęciami wody, oczyszczalniami, jednostkami wojskowymi oraz poligonami). Zachowanie szczególnej ostrożności w przypadku lotów wykonywanych nad rurociągami paliwowymi, liniami energetycznymi i liniami telekomunikacyjnymi, zaporami wodnymi, śluzami oraz innymi urządzeniami znajdującymi się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne.
Operator musi sporządzić pełną instrukcję operacyjną (taką, jaka jest wymagana do operacji STS).
Pilot ma obowiązek nosić kamizelkę ostrzegawczą podczas wykonywania czynności lotniczych.
NSTS-09
Krajowy Scenariusz Standardowy do lotów w BVLOS dronów o masie do 25 kg posiadających krajową zgodę na loty. Oświadczenia w tej kategorii utraciły ważność 1 stycznia 2022 r.
About Author
4 thoughts on “Kategoria szczególna (NSTS) – do 10 czerwca 2023 r.”