Strefy geograficzne dla dronów

Skąd się wzięły te strefy?

Do 31.12.2020 roku podstawowym źródłem informacji o rodzaju przestrzeni powietrznej dla wszystkich uczestników ruchu lotniczego było AUP, czyli plan użytkowania przestrzeni powietrznej. Następnie zlitowano się nad draniarzami i postanowiono ułatwić im życie, grupując kilkanaście stref lotniczych w nowe pięć stref geograficznych. Z tych pięciu funkcjonują tylko trzy, więc w zasadzie powinien być raj. Ale wyszło jak zawsze.

Po pierwsze zabrakło konsekwencji, bo jeśli tworzy się strefę z zakazem lotu to czemu włącza się tam przestrzeń, gdzie jednak można dostać zgodę na loty? Po drugie, jedną ze stref podzielono na kolejne podstrefy, które nijak nie można powiązać wspólnymi ograniczeniami. Odnoszę wrażenie, że czasem jedyne co łączy to co trafiło do wspólnego worka, to jego nazwa. Dawne strefy okazały się zbyt różnorodne, żeby można było taka łatwo je pogrupować.

Po trzecie niektóre stare strefy rozdzielono i powrzucano jednocześnie do kilku worków, bo one też były dosyć różnorodne. W końcu po czwarte – nowe strefy wprowadzono do aplikacji Droneradar, która pod patronatem PANSA stała się podstawowym narzędziem dla droniarzy w określeniu stref geograficznych. Tylko czemu twórcy aplikacji wprowadzili własne oznaczenia stref, a nie te, które urzędowo wprowadził Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego w wytycznych nr 24 z 30.12.2020 r?

Czym zatem są strefy geograficzne?

Zanim zacznę wyjaśniać, czym są strefy przypomnę, że mówimy o przestrzeni, czy objętości, a więc operujemy w 3 wymiarach (3D). Na mapach Droneradara czy AUP widać granice stref w 2D, natomiast wysokość kryje się w opisie strefy i wyrażona jest w stopach [ft] lub w setkach stóp [FL]. Strefa nie musi zaczynać się od gruntu, ale nas droniarzy będą interesować tylko te obejmujące zakres maksymalnie 400 -500 ft (ok. 120-150 m).

Strefy geograficzne z założenia mają za zadanie operacje lotnicze dronów:

zakazać i ograniczyć poprzez wymaganie zezwolenia lub spełnienia określonego warunku,
powiązać z normami środowiskowymi,
ograniczyć dla wybranych klas dronów
ograniczyć dla dronów z określonym wyposażeniem technicznym, w szczególności w system zdalnej identyfikacji oraz świadomości przestrzennej
zwolnić z wybranego wymogu lub wymogów kategorii otwartej.

Polskie strefy obecnie dotyczą pierwszej z wymienionych powyżej cech, czyli zakazów, ograniczania i ostrzegania. Nazwy wszystkich stref zaczynają się od skrótu DRA, czyli DRone Airspace.

DRA-P

DRone Airspace Prohibited, czyli strefa lotów zakazanych, gdzie praktycznie obowiązuje zakaz lotów dronami. Pilot proszący o zgodę w takiej przestrzeni zostanie uznany za osobę niekompetentną i niedouczoną, a wniosek trafi od razu do kosza.

TSA (Temporary Segregated Area) – strefa czasowo wydzielona, najczęściej jest to przestrzeń dla wojska w okolicach lotniska wojskowego. Także coroczny Marsz Niepodległości w Warszawie na 11 listopada posiada taką strefę. Zakaz lotów bezwarunkowy.
MRT (Military Route) – trasy lotnictwa wojskowego o charakterystycznym kształcie, mogą obejmować pułap od 0 ft i wówczas zakaz lotów dronami w czasie aktywności strefy.
TMA (Terminal Manuvering Area) – przestrzeń kontrolowana lotniska (kontrola zbliżania APP) cywilnego na wyższych pułapach (powyżej 1000 ft) rozciągająca się wokół lotnisk. Całkowity zakaz lotów dronami.
MTMA (Military Terminal Manuvering Area) – podobnie jak wyżej, tylko wokół lotnisk wojskowych, także na wysokościach przeważnie powyżej 1000 ft.
TFR (T Feeding Routes) – wojskowe kanały przelotowe, strefy rzadko występują i na wysokim pułapie.
R (Restricted) – strefy wprowadzane bez uprzedzenia, np. w czasie akcji ratowniczej, wypadków lub także imprezy okolicznościowe. Osoba mająca uprawnienia do utworzenia takiej strefy może wydać pozwolenie na lot w niej dronem, ale w innych okolicznościach loty są zakazane.

DRA-R

DRone Airspace Restricted, czyli strefa lotów z ograniczeniami, gdzie loty wymagają uzyskania odpowiednich zgód od “gospodarzy” stref. Dzieli się na 3 dalsze strefy, a podział w założeniu ma sugerować, jaka jest szansa uzyskania zgody: wysoka szansa DRA-RH (High), średnia szansa DRA-RM (Medium) i niska szansa DRA-RL (Low). W praktyce RL oznacza czasem tylko telefon z szansą 90% uzyskania zgody, a w odpowiednim miejscu i odpowiednim dronem w ogóle nie wymaga pytania o zgodę.

DRA-RH

CTR (Control Zone) – strefa kontrolowanego lotniska cywilnego w odległości powyżej 6 km od ogrodzenia. Zasady lotu ustala PANSA – patrz osobny artykuł.
ATZ (Aerodrome Traffic Zone) – strefa ruchu lotniska aeroklubowego w odległości powyżej 6 km od ogrodzenia lotniska. Zasady lotu ustala aeroklub – czytaj w DR.

DRA-RM

CTR (Control Zone) – strefa kontrolowanego lotniska cywilnego w odległości między 1 km a 6 km od ogrodzenia
ATZ (Aerodrome Traffic Zone) – strefa ruchu lotniska aeroklubowego w odległości między 1 km a 6 km od ogrodzenia.
P (Prohibited) – strefa zakazana w odległości powyżej 500 m od ternu chronionego. Są to obiekty przemysłowe oraz obiekty państwowe pod ochroną służb SOP. Lot wymaga zgodny zakładu lub SOP. Patrz osobny artykuł.

DRA-RL

CTR (Control Zone) – strefa kontrolowanego lotniska cywilnego w odległości poniżej 1 km od ogrodzenia
ATZ (Aerodrome Traffic Zone) – strefa ruchu lotniska aeroklubowego w odległości poniżej 1 km od ogrodzenia
MCTR (Military Control Zone) – strefa kontrolowanego lotniska wojskowego. Zasady ustala Szef Szefostwa Służby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej. Inne zasady obowiązują dla lotów powyżej 2 km od lotniska, a inne w przestrzeni bliżej niż 2 km. Zasady lotu w osobnym artykule.
P (Prohibited) – strefa zakazana w odległości do 500 m od ternu chronionego. Są to obiekty przemysłowe oraz obiekty państwowe pod ochroną służb SOP. Lot wymaga zgodny zakładu lub SOP. Patrz osobny artykuł.
R (Restricted) – tereny parków narodowych, w DR oznaczone granatowym kolorem. Lot tylko po uzyskaniu zgody od władz parku. Więcej w osobnym artykule.
D (Danger) – strefa niebezpieczna w której odbywają się manewry wojskowe, aktywny poligon. Lot tylko za zgodą wojska.
TRA (Temporary Reserved Area) – strefy czasowo rezerwowane, występujące wzdłuż północnej i wschodniej granicy Polski i będące po nadzorem Straży Granicznej, ale także strefy te czasem rezerwują lotniska wojskowe i mniejsze cywilne. Lot tylko za zgodą jednostki zarządzającej strefą.

DRA-I

DRone Airspace Information, czyli strefa informacyjna, a także ostrzegająca przed wzmożonym ruchu w powietrzu, ale najczęściej służby PANSA nie posiadają bliższych szczegółów, stąd wymagana jest szczególna uwaga.

ADIZ (Air Defence Identification Zone) – strefa identyfikacji obrony powietrznej wzdłuż północnej i wschodniej granicy Polski, znacznej mierze pokrywa się z DRA-RL (TRA). Część statków powietrznych musi sporządzić plan lotu, ale przepisy zwalniają z tego obowiązku wszystkie loty VLOS dronami o masie do 25 kg oraz drony do 150 kg wykonujące loty w celach rekreacyjnych i sportowych. W praktyce same służby nie do końca wiedzą, które statki muszą składać plany lotu, a które nie i niekiedy pilot planujący lot w tej strefie może usłyszeć takie żądanie.

R (Restricted)- strefa przy parkach narodowych, ale poza ich granicami. Granice parków narodowych są dokładnie oznaczone niebieskim kolorem w DR. Tam, gdzie kolor czerwony wychodzi poza granice parku można latać jedynie z obowiązkowym Check-in.
RMZ (Radio Communication Mandatory Zone) – strefy obowiązkowej dwukierunkowej łączności radiowej w pobliżu mniejszych lotnisk cywilnych. Zgłoszenie lotu Check-in wypełnia obowiązki dla droniarzy.
AREA – rejon lotniczej działalności, czyli zgłoszone zawody sportowe, wzmożony ruch lotniczy, spadochroniarze i lotniarze. Niektóre ośrodki szkolące pilotów dronów mają takie strefy oznaczone w PANSA. Piloci powinni szczególnie uważać, latając w takiej strefie.
LPR – strefy częstych lotów śmigłowców Lotniczego Pogotowia Ratowniczego, przeważnie oznaczono wokół lądowisk. Piloci powinni szczególnie uważać, latając w takiej strefie.
NW (Navigational Warning) – strefa podobnie jak AREA będąca tylko ostrzeżeniem o wzmożonym ruchu lotniczym. Rzadziej spotykana. Pilot drona wykonuje Check-in i bacznie się rozgląda wokół.

Strefy aktywne i nieaktywne

Wiele stref działa tylko w określonych godzinach. Przykładem są lotniska aeroklubowe, które prowadzą działalność w określonych dniach i godzinach. Również wiele stref wojskowych aktywnych jest kilka godzin dziennie.

Żeby całkiem zrozumieć, czym są aktywne i nieaktywne strefy, warto zrozumieć, że uprawniony podmiot występuje do PANSA z co najmniej miesięcznym wyprzedzeniem, określając przedział czasowy rezerwacji stref. Rezerwacje te publikowane są w biuletynie Aeronautical Information Regulation And Control czyli AIRAC w 28-dniowycm cyklu. Jeśli tak strefa jest zarezerwowana, ale wnioskodawca nie zgłosił jej aktywacji, w Dronreradar widoczna jest w postaci przerywanych linii. Taka strefa jest nieaktywna, w związku z tym nie wprowadza żadnych ograniczeń i DR powinien dawać zielone światło.

Jeżeli jednak w zarezerwowanej strefie zostanie zgłoszona aktywacja, wówczas poprzez interfejs graficznym Web CommonAirspace Tool, czyli WebCAT, w DR taka strefa w odpowiednim czasie zostanie wyświetlona jako strefa aktywna. Dlatego bardzo ważne jest, żeby pomimo tego, że DR pokazuje kolor zielony w danej strefie, żeby przeczytać jej opis, gdyż aktywacja strefy może nastąpić w czasie lotu. Pilot powinien w odpowiednim czasie wylądować i odznaczyć Check-in, bo może dojść do niemiłych konsekwencji.